Of je nu een blog, een tijdschriftartikel of een boek schrijft, koppen en tussenkoppen zijn onmisbaar. Ze maken een tekst scanbaar en geven de lezer richting. Maar wat voor soort kop kies je? En wat doet een eindredacteur daarmee?

Wat is een kop?

Koppen en tussenkoppen zijn de vetgedrukte regels die je boven een tekst of een aantal alinea’s ziet staan. Ze bestaan uit een paar woorden of een zin. Een kop of tussenkop sluit niet af met een punt, maar kan wel een vraagteken of uitroepteken krijgen. Soms zijn koppen wat groter of hebben ze een andere vormgeving.

De term ‘kop’ gebruik je vooral voor de titel van een artikel of blogbericht. Hoofdstuktitels in boeken duid je, zoals de term al zegt, meestal aan met ’titel’. De term ’tussenkop’ kun je zowel voor boeken als voor artikelen gebruiken. Tussenkoppen worden soms ook wel kortweg ‘koppen’ genoemd.

Waarom moet je koppen gebruiken?

Een kop boven je tekst en tussenkoppen in je tekst hebben allerlei functies:

  • Ze maken een tekst luchtiger. Zo heb je als lezer niet een groot stuk tekst voor je, maar zijn er kleinere, beter behapbare brokken.
  • Ze maken een tekst scanbaar. Zeker bij online teksten blijkt uit onderzoek dat lezers vaak blijven hangen bij de kop en bij tussenkoppen. Als je die niet in je tekst hebt, is de kans groter dat lezers zo weer vertrokken zijn.
  • Ze geven je lezer structuur en houvast. Door de juiste kop en tussenkoppen te kiezen, ziet de lezer in een oogopslag wat de belangrijkste punten van een tekst zijn. In een boek is dit nog duidelijker dankzij de inhoudsopgave.

Hoe kies je de juiste kop boven je tekst?

Om de juiste kop boven je tekst te kiezen, moet je jezelf eerst afvragen wat voor tekst je voor je hebt. Een nieuwskop, bijvoorbeeld op een nieuwswebsite of in een krant, moet zo veel mogelijk de kern van het nieuws bevatten. Het liefst krijg je door de kop al op minstens twee van de vijf w’s (wie, wat, waar, wanneer, waarom) een antwoord.

Als je een kop boven een tijdschriftartikel zet, is het de bedoeling dat de kop de lezer nieuwsgierig maakt. Daarvoor kun je goed stilistische middelen als alliteratie of beeldspraak inzetten. Zo’n kop is aantrekkelijk en mensen lezen dan graag verder.

Een kop boven een blogbericht zit daar een beetje tussenin. Enerzijds wil je dat de kop de lezer prikkelt, anderzijds wil je dat de kop al genoeg informatie over het onderwerp bevat. Dit is belangrijk, omdat Google de kop relatief zwaar meetelt in de ranking. De kop moet dan dus sowieso je zoekwoord bevatten.

Hoe kies je de juiste tussenkoppen in je tekst?

Net als bij de kop boven je tekst zal de keuze voor je tussenkoppen helemaal afhangen van het type tekst. In een tijdschriftartikel zie je bijvoorbeeld dat een tussenkop vaak maar een woord is of hooguit een paar woorden. Dat geldt ook voor nieuwsberichten.

Bij webteksten, bijvoorbeeld blogs, ligt dat weer anders. Daar gebruiken schrijvers tussenkoppen vaak om de lezer te sturen. Een lezer scant dan of hij ergens in de tussenkoppen zijn vraag of probleem ziet staan. Ook bij tussenkoppen speelt SEO een rol.

Daarom kun je in een webtekst beter voor langere en meer informatieve tussenkoppen kiezen. Bij nieuwsberichten en tijdschriftartikelen kies je waarschijnlijk liever voor een prikkelend woord of een heel korte quote.

Moet je zelf je koppen bedenken?

In sommige gevallen ontkom je er niet aan om zelf een kop en tussenkoppen te bedenken. Dat geldt bijvoorbeeld als je een tekst hebt geschreven voor je eigen website of als je zelf je boek schrijft. In andere situaties is de eindredacteur verantwoordelijk voor de koppen en tussenkoppen. Dat zie je op nieuwsredacties, maar ook bij tijdschriften.

Het kan soms best even tijd kosten om de juiste kop te vinden. Daarnaast is het soms ook een kwestie van uitproberen. Niet voor niets veranderen online redacties soms de koppen, in de hoop dat een artikel dan beter wordt bekeken. De UvA heeft, in samenwerking met Blendle, zelfs onderzoek gedaan naar koppen waar mensen al dan niet op klikten.

Ook als er nog een eindredacteur naar je tekst kijkt, heeft het voordelen om zelf over koppen en tussenkoppen na te denken. Dat leest niet alleen veel prettiger voor de eindredacteur, maar je helpt ook jezelf ermee. Zo krijg je namelijk zelf al wat meer structuur in je tekst. En die structuur is uiteindelijk het skelet waarop je je tekst bouwt.

Vind je koppen lastige dingen? Lijkt het je sowieso fijn als iemand je tekst onder handen neemt? Ik help je graag!